توصیه پیامبر(ص) به ابوذر در خصوص بحث و مذاکره علمی
تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۱۲۸۵۹
خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: زندگی انسان ساحت‌های مختلفی دارد که انسان مؤمن همانطور که از اسمش پیداست باید در هر کدام از آنها ایمان خود را ظهور و بروز دهد. در ساحت‌های فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، هنری، اعتقادی، اخلاقی، علمی، اقتصادی و جسمی. بروز ایمان نیز در این ساحت‌ها چیزی نیست جز تقوا. یعنی فرد در همه این ابعاد زندگی نظر خدا و رضایت او را محور قرار دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در مطلب گذشته در ادامه بیان اوصاف شیعیان از زبان امیرالمؤمنین (ع) توضیحاتی درباره این فراز ارائه شد: وَ مِنْ عَلَامَةِ أَحَدِهِمْ أَنْ تَرَی لَهُ قُوَّةً فِی دِینٍ وَ حَزْماً فِی لِینٍ وَ إِیمَاناً فِی یَقِینٍ. در دنباله این فراز حضرت امیر (ع) می‌فرماید: وَ حِرْصاً عَلَی عِلْمٍ وَ فَهْماً فِی فِقْهٍ وَ عِلْماً فِی حِلْمٍ؛ یعنی شیعیان حریص بر علم هستند. روشن است که هر مؤمنی، بلکه هر انسان عاقلی فطرتاً طالب علم است. پس این چه ویژگی ممتازی است که حضرت برای شیعیان عنوان فرموده‌اند؟
جایگاه علم و عالم
درباره فضیلت علم و تعلیم و تعلم، علم مطلوب، علم مذموم، مقایسه علم با سایر امور دنیوی و اخروی، وظیفه عالم و… روایات فراوانی در مجامع روایی نقل شده و گاهی چند جلد از یک کتاب به این موضوع اختصاص داده شده است. ما در اینجا فقط به این موضوع می‌پردازیم که چرا شیعیان حریص بر علم هستند.
در بحارالانوار روایتی از پیغمبر اکرم (ص) نقل شده که خطاب به ابوذر فرمودند: یَا ابَا ذَرٍّ الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مَرَّة؛ گمان نمی‌کنم در هیچ کتابی، هیچ عالم، حکیم یا فیلسوفی، در هیچ قومی و به هیچ زبانی چنین تکریمی نسبت به علم وارد شده باشد. گاهی از تحصیل علم تعریف می‌شود؛ هم‌چنان‌که روایات زیادی در این‌خصوص نقل شده؛ مثل: طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِم؛ یا اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّین ۳؛ یا روایاتی که درباره فضیلت تعلیم و فضیلت علما نقل شده؛ اما اینکه کسی بنشیند و بحث علمی چند دانشمند و عالم را تماشا کند و گوش فرادهد، این‌کار چه مقدار فضیلت دارد؟ پیغمبر اکرم (ص) به ابوذر می‌فرماید اگر کسانی مشغول مذاکره و بحث علمی باشند و کسی مدتی را پای بحث و گفتگوی ایشان بنشیند، ثواب این کار از ۱۲ هزار ختم قرآن بیشتر است.
روایات فراوانی در این باره نقل شده که حتی اگر در سند بعضی از آنها هم خدشه وارد شود مجموع آنها مفید تواتر اجمالی است؛ یعنی هیچ شکی نیست که این مضامین از اهل بیت (ع) وارد شده است. در روایت دیگری رسول اکرم (ص) می‌فرماید: کسی که در راه تحصیل علم قدم بر دارد پرندگان هوا و ماهیان دریا برای او استغفار می‌کنند و فرشتگان آسمان به عنوان احترام و اظهار خوشحالی از این کار بال‌هایشان را زیر پای او پهن می‌کنند.
نقل شده که مرحوم شهید ثانی رضوان الله علیه صاحب کتاب شریف شرح لمعه که از صدها سال پیش از این یکی از کتاب‌های درسی تمام حوزه‌های علمیه بوده است؛ در دوران طلبگی، مسیر خانه تا مدرسه را با پای برهنه طی می‌کرد و با استناد به این روایت می‌گفت من نمی‌خواهم با کفش روی بال ملائکه راه بروم.
سنت‌های نیکو
کسانی که انبوه فضائل نقل شده در روایات برای علم و عالم و تعلیم را باور دارند، جا دارد تمام لحظات عمر خود را غیر از زمانی که مشغول کارهای واجب و سایر عبادات هستند صرف تحصیل علم کنند. یکی از سنت‌های خوب حوزه‌های علمیه، مخصوصاً حوزه‌های نجف این بوده که در هر مجلسی که چند نفر از علما و فضلا گرد هم جمع می‌شدند، مسأله‌ای علمی را مطرح کرده و درباره آن بحث و گفتگو می‌کردند. این اهتمام به علم از این روست که باور دارند در مجلس بحث علمی فرشتگان برای حاضران استغفار می‌کنند.
شیعیان و مؤمنین ممتاز بر تحصیل علم حریص هستند و هیچ‌گاه تحصیل علم را رها نمی‌کنند، حتی اگر شغل اصلی آنها کار دیگری باشد. پیش از این در بسیاری از شهرهای مذهبی سنت بود که اغلب افراد، به خصوص کسبه بازاری قبل از شروع کار روزانه خود، در جلسه درسی حاضر شده و به خصوص مسائل شرعی مربوط به کسب و کارشان را از استاد فرا می‌گرفتند. متأسفانه امروزه این سنت‌های خوب در جامعه ما ترک شده؛ کاش می‌شد مخصوصاً با استفاده از وسایل جدید کمک آموزشی این سنت‌ها بار دیگر زنده می‌شد و افراد مختلف جامعه در اوقات فراغت خود روزانه ساعتی را به تحصیل علم اختصاص می‌داند. فضیلت انسان بر سایر حیوانات این است که امکان تحصیل علم برای او فراهم است.
البته این فضیلت، برای رساندن انسان به کمال و سعادت مستلزم رعایت شرایطی مثل اخلاص در تحصیل و همراهی آن با عمل است؛ اما این شرایط، شرط کافی؛ است؛ شرط لازم برای تکامل، تحصیل علم است و کسی بدون علم به جایی نمی‌رسد.
کسانی که این مسائل را باور کرده‌اند، سعی می‌کنند هر چه بیشتر بر علمشان افزوده شود؛ هم‌چنان‌که حریص هستند که آموخته‌های خود را به دیگران هم یاد بدهند.
دو نکته دیگر هم درباره علم در این روایت ذکرشده: فَهْماً فِی فِقْهٍ وَ عِلْماً فِی حِلْمٍ. اغلب کسانی که در پی آموختن مطالب علمی هستند به یادگیری سطحی اکتفا می‌کنند؛ لذا آموخته‌هایشان عمیق نیست. ولی بعضی دیگر مانند مؤمنینی که حضرت امیر (ع) توصیف می‌فرماید به فهم سطحی اکتفا نمی‌کنند و سعی می‌کنند فهمشان عمیق و موشکافانه باشد؛ مطلبی را که از معلم می‌شنوند، تا جایی دنبال می‌کنند که کاملاً به عمق مطلب پی ببرند و برایشان هیچ ابهامی درباره آن باقی نماند؛ تا بتوانند سوالات و شبهات را پاسخ دهند.
حلم، زینت علم
اگر کسی به صورت جدی در پی علم باشد، در مراحل مختلف با دشواری‌های زیادی روبرو می‌شود و اگر بردبار نباشد، ممکن است زود از میدان در برود، زود نتیجه‌گیری و قضاوت کند و در برابر مخالف تحمل نداشته باشد.
چنین کسی کارش به نتیجه نمی‌رسد. هم‌چنان‌که کسی که مراتبی از تحصیل را گذرانده، اگر فقط به آموخته‌ها و فهم خودش اکتفا کند و پذیرش بحث و گفتگو با دیگران را نداشته باشد، چنین کسی غالباً یک‌سونگر بار می‌آید و حتی گاهی علمش جهت انحرافی پیدا می‌کند و هر چه پیش می‌رود، بیشتر از مسیر حق جدا می‌شود؛ در حالی‌که خود او هم متوجه انحراف نیست.
اما اگر بنا داشته باشد نظریات خود را با دیگران مطرح کند و حرفهای آنها را هم بشنود، و در صورت لزوم در آرا خود تجدیدنظر کند، تا شاید یکی از مصادیق آیه شریفه فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ؛ باشد نیازمند سعه صدر است. چون اگر انسان در بحث و گفتگو با مخالف کم‌تحمل و بی‌حوصله باشد، بحث به نتیجه نمی‌رسد و همان کج‌روی ادامه پیدا می‌کند.
برای اینکه عالم به این آفت‌ها مبتلا نشود، باید حوصله، تحمل و سعه صدر داشته باشد؛ نظر دیگران را جویا شود و خوب به آنها گوش بدهد. نمونه‌ای از این شیوه پسندیده جلسات شورای استفتاء مراجع محترم تقلید است. مرجع تقلیدی که درباره مسأله‌ای تحقیق کرده و فتوا داده، در عین حال، فتوای خود را برای عده‌ای از علما مطرح می‌کند و نظر ایشان را جویا می‌شود. چه بسا آنها اشکالاتی به این فتوا داشته باشند که در این جلسه پیرامون آن بحث و گفتگو می‌شود. پس عالم برای رفع اشکالات احتمالی نظراتش نیازمند حلم است.
همچنین در مقام تعلیم، وظیفه استاد این است که شاگرد را پرورش دهد تا او هم از لحاظ علمی رشد کند. اما اگر استاد حوصله نداشته باشد، پاسخ‌های سرسری به اشکالات و سوالات شاگرد بدهد، یا اجازه بحث به او ندهد، شاگرد رشد نمی‌کند. بنا بر این در مقام تعلیم نیز استاد باید حلیم باشد.
نقل شده که روزی کنیزی خدمت حضرت زهرا سلام الله علیها رسید و مسأله‌ای پرسید و جواب گرفت. اما وقتی از محضر حضرت صدیقه طاهره (س) خارج شد و مسأله را در ذهن خود مرور کرد، متوجه شد درست یاد نگرفته؛ لذا نزد آن حضرت برگشت و بار دیگر مسأله را از ایشان پرسید. حضرت زهرا (س) مجدداً سوال او را با توضیحات بیشتری پاسخ دادند. آن کنیز هم که تصور می‌کرد جواب سؤالش را فرا گرفته، از منزل حضرت خارج شد؛ اما بار دیگر که مسأله را مرور کرد، مجدداً متوجه شد که درست نفهمیده؛ لذا باز نزد حضرت زهرا (س) برگشت.
این مسأله چندین بار تکرار شد؛ تا جایی که خود آن کنیز سرافکنده و خجل شد. اما حضرت با خوش‌رویی جوابش را با توضیحات بیشتر فرمودند و پس از آن برای دلگرمی او افزودند: اگر کسی بار سنگینی را به تو بدهد که به بام منزل ببری، و در برابر آن صد هزار درهم به تو بپردازد، آیا از حمل آن بار احساس خستگی می‌کنی؟ هر مسأله‌ای که ما به شما بیاموزیم، اجر و ثواب آن بیش از آن است که فاصله زمین تا عرش را پر از لؤلؤ کنند. بنابراین هر چه هم سنگین باشد، تحمل آن سخت و دشوار نیست.
این دستورالعملی است برای معلم که باور کند آموختن علم به دیگران مثل خریدن کیسه‌ای از جواهرات برای خود است که خستگی ندارد و نباید انسان از سختی‌های آن ناراحت و دلسرد شود.بنابراین عالم هم در مقام نظریه‌پردازی و تحقیق نیازمند حلم، بردباری، سعه صدر و تحمل کلام دیگران است، هم در مقام بحث با همتایان نباید صبر و تحمل از کف بدهد و هم در مقام تعلیم آموخته‌های خود به دیگران باید حوصله داشته باشد و در برابر مشکلات خسته نشود.
۱؛ . بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۰۳، باب ۴، مذاکرة العلم و مجالسة العلماء.
۲؛ . الکافی، ج ۱، ص ۳۰، باب فرض العلم و وجوب طلبه.
۳؛ . بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۷۷، باب ۴، مذاکرة العلم و مجالسة العلماء.
۴؛ . ر. ک: الکافی، ج ۱، ص ۳۴، باب ثواب العالم و المتعلم؛ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ الْعِلْمِ رِضًا بِه وَ إِنَّهُ یَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ الْعِلْمِ مَنْ فِی السَّمَاءِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ حَتَّی الْحُوتِ فِی الْبَحْر.
۵؛ . زمر / ۱۷-۱۸.
۶؛. بحارالانوار، ج ۲، ص ۳، باب ثواب الهدایة و التعلیم و فضل.
کد خبر 5773727منبع: مهر
کلیدواژه: مقام معظم رهبری امیرالمؤمنین ع شیعیان بحار الانوار آیت الله مصباح یزدی نجف اشرف امیرالمومنین ع پیامبر اکرم ص تحقیقات علمی تولید علم قرآن قرآن کریم انقلاب اسلامی ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی فعالیت های قرآنی ایران فلسطین مبعث معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عید مبعث شیخ حسین انصاریان علیرضا معاف نشست علمی ماه مبارك رمضان بحث و گفتگو نقل شده آموخته ها تحصیل علم مسأله ای ال ع ل م سنت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۱۲۸۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مذاکره جمهوری آذربایجان و اروپا برای توسعه کریدور میانه
وزیر توسعه دیجیتال و حمل‌ونقل جمهوری آذربایجان اعلام کرد: در مورد همکاری اتحادیه اروپا و آذربایجان در زمینه حمل‌ونقل به ویژه توسعه کریدور میانی گفتگو کردیم.
به گزارش مشرق، «رشاد نبی اف» وزیر توسعه دیجیتال و حمل‌ونقل جمهوری آذربایجان پس از دیدار با «گرت یان کوپمن» مدیرکل بخش توسعه کمیسیون اروپا در تاریخ ۴ مه، در شبکه X نوشت: ما با گرت یان کوپمن، مدیرکل مذاکرات همسایگی و گسترش کمیسیون اروپا که در کشورمان به سر می‌برد، ملاقات کردیم. ما در مورد همکاری اتحادیه اروپا و آذربایجان در زمینه حمل‌ونقل به ویژه توسعه کریدور میانی گفتگو کردیم.
بر اساس اطلاعات کمیسیون اروپا، حمله روسیه به اوکراین اهمیت یافتن مسیرهای تجاری قابل اعتماد و کارآمد جایگزین بین اروپا و آسیا را که از روسیه عبور نمی‌کنند، افزایش داده است.
بنابراین، در ۲۹ ژانویه سال جاری، مجمع جهانی سرمایه‌گذاران ترانزیت در مورد اتصال حمل‌ونقل اتحادیه اروپا به آسیای مرکزی در بروکسل برگزار شد که دولت‌ها، مؤسسات مالی، مشاغل و جامعه مدنی را از اروپا و آسیای مرکزی گرد هم می‌آورد.
والدیس دامبروسکیس معاون اجرایی کمیسیون اروپا اعلام کرد که مؤسسات مالی اروپایی و بین‌المللی شرکت‌کننده در این مجمع ۱۰ میلیارد یورو برای حمایت و سرمایه‌گذاری در ارتباطات حمل‌ونقل پایدار در آسیای مرکزی اختصاص خواهند داد.
وی خاطرنشان کرد: بانک سرمایه‌گذاری اروپا تفاهم‌نامه‌هایی را با دولت‌های قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان و همچنین بانک توسعه قزاقستان به ارزش کل ۱.۴۷ میلیارد یورو امضا کرده است. این وام‌ها با توجه به تضمین‌های کمیسیون اروپا امکان‌پذیر خواهد بود.
به گفته دامبروسکیس، سرمایه‌گذاری‌های لازم برای تبدیل کریدور حمل‌ونقل ترانس خزر به مدرن‌ترین، چندوجهی‌ترین و کارآمدترین مسیر ارتباطی اروپا و آسیای مرکزی ظرف ۱۵ روز جذب خواهد شد.
کمیسیون اروپا گفت که تعدادی از تعهدات مهم در این مجمع به عنوان بخشی از مجموع ۱۰ میلیارد یورو انجام شده است.
کریدور میانه، شامل حمل‌ونقل بار از چین به ترکیه و همچنین به کشورهای اروپایی و بالعکس است.
کریدور حمل‌ونقل اروپا-قفقاز-آسیا یک پروژه در چارچوب کمک‌های فنی ارائه‌شده به کشورهای مشترک‌المنافع است که با حمایت اتحادیه اروپا اجرا می‌شود. این پروژه در کنفرانسی که در ماه می ۱۹۹۳ در بروکسل با حضور ۸ کشور (۵ جمهوری آسیای مرکزی و ۳ جمهوری قفقازی) برگزار شد، به تصویب رسید.
برای اهداف کریدور حمل‌ونقل اروپا-قفقاز-آسیا اعلام شده است: بستری پایدار برای گرد هم آوردن منافع، یافتن راه‌های بهینه برای ایجاد همکاری‌های متقابل و سودمند، از جمله توسعه روابط اقتصادی، تجارت و ارتباطات حمل‌ونقل در مناطق اروپا، دریای سیاه، قفقاز، دریای خزر و آسیا.
جمهوری آذربایجان به توسعه کریدور میانی اهمیت داده و بر اجرای پروژه‌هایی در این راستا متمرکز بوده است.
الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در نشست بین‌المللی «COP۲۹ و چشم‌انداز سبز برای آذربایجان» که در ۲۳ آوریل برگزار شد، تأکید کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری به کریدور میانه نیاز است و سال به سال محموله‌هایی که از چین وارد می‌شود و از آذربایجان می‌گذرد افزایش می‌یابد. در سفر دولتی ماه گذشته رئیس‌جمهور قزاقستان به آذربایجان، مراسم استقبال مشترک از قطار کانتینری که سیان را ترک کرده و وارد باکو شده بود، برگزار کردیم. بنابراین این یک نمایش مشترک از همکاری مابین کشورهایمان بود. ناگفته نماند که قزاقستان و چین فعال‌تر همکاری می‌کنند. با این حال، آذربایجان و چین نیز همکاری‌های خود را بسیار امیدوارکننده و نتیجه گرا توسعه می‌دهند.
گفتنی است در ۳ سال گذشته تعداد کامیون‌های خارجی و آذربایجانی که حمل‌ونقل ترانزیت بار با استفاده از خاک جمهوری آذربایجان را انجام می‌دهند افزایش چشمگیری داشته است. به این ترتیب در سال ۲۰۲۱، ۸۵ هزار و ۲۹۳ واحد حمل‌ونقل ترانزیتی با وسایل نقلیه خارجی از طریق خاک جمهوری آذربایجان انجام شده است، در سال ۲۰۲۲، ۱۷۶ هزار و ۷۸۹ دستگاه و در سال ۲۰۲۳، ۲۲۹ هزار و ۷۵۶ دستگاه حمل‌ونقل ترانزیتی انجام شده است.
به این ترتیب در سه سال گذشته مجموع محموله‌های ترانزیتی که از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای از طریق جمهوری آذربایجان انجام شده در سال ۲۰۲۱، ۹۴ هزار و ۸۴۴ بار، در سال ۲۰۲۲، ۲۰۰ هزار و ۱۵۵ و در سال ۲۰۲۳، ۲۶ هزار و ۶۱۴۳ بار بوده است. به طور کلی حمل‌ونقل کالای ترانزیتی از طریق جاده در ۳ سال گذشته ۲.۸ برابر شده است.
همه این‌ها نشان می‌دهد که جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر به طور کامل به تعهدات خود برای تحقق کریدور میانه در بالاترین سطح عمل کرده است. این کشور پروژه‌های بزرگی را در رابطه با راه‌اندازی خط راه‌آهن باکو - تفلیس - قارص و افزایش ظرفیت بارگیری بندر تجارت دریایی بین‌المللی باکو و همچنین بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک در این جمهوری اجرا کرده است.
منبع: تسنیم
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟